Çocuklar için bayram; sevinç, mutluluk, heyecan gibi birçok duyguyu ifade eder.  Ancak Kurban Bayramında hayvanların kesiliyor olması, ölüm bilinci henüz tam olarak gelişmemiş çocuklar için travmatik olabilir.

Çocukların bayramı mutlulukla hatırlamalarını sağlamak ve olumsuz iz bırakmamak için neler yapılmalıdır?

Gelişim dönemlerine göre çocuk 7 yaşından itibaren somut ve mantıklı düşünmeye başlar ve 11 yaşından itibaren ise somut düşünmenin yerini soyut düşünmeye bırakır. Çocuklara özel olarak Kurban Bayramı?nın nasıl aktarılacağı biraz daha hassasiyet isteyen bir konudur. Çocuğun yaşı ve gelişimi göz önünde bulundurulmalıdır.Çocuğunuza bayramda et ve et ürünleri ile ilgili olan kısımdan ziyade iyilik ve güzellik kısmını anlatın.Yardımlaşmanın, iyiliğin ve güzelliğin ön planda olduğunu, ihtiyacı olanların ihtiyaçlarının karşılandığını, birlik ve beraberliğin önemini ifade ediniz. Bu konular ile ilgili sohbet etmek çocuğunuzun kendini ve çevresini sevmesini daha da kolaylaştıracaktır.

• Çocuk 7 yaşından büyük ise "Büyümek ve gelişmek için yemek, et yiyoruz. Önceden bir peygamber varmış. Allah'ı çok severmiş. Allah da onu mükafatlandırmak için Kurban Bayramını hediye etmiş. Biz de bugünü kutlamak için her yıl bir araya gelip, kestiğimiz kurbanın etini ihtiyacı olan kişilerle paylaşıyoruz ve hep beraber yemekler yiyoruz." şeklinde açıklayabilirsiniz.

• Çocuk 7 yaşından küçük ise bayramın ve kurbanın dini boyuttaki anlamını kavrayamayacaktır. Bu yüzden,  oyunlardan ve oyuncak hayvanlardan yararlanabilirsiniz. 7 yaş altı çocuklar hiçbir şekilde uzaktan dahi olsa kurban kesilmesine şahit olmamalıdır. Çocukların anlayamayacağı" yenisini alırız, bu dini bir görev, Allah böyle istedi, o seçilmiş bir hayvandı" gibi ifadeler kullanmayın.7 yaş öncesi soyut kavramların henüz netleşmediği dönemde çocuk, kurban kesimini dini bir görev olarak algılayamayacaktır. Bu yüzden "kurban" ve "ölüm" gibi sözcükleri kullanmaktan kaçının. "Kurban" kavramını çocuk sormadan detaylandırmayın.

• 7-12 yaş arası dönemde kurbanın neden kesildiği izah edilmeli, ibadetin gerekleri ve güzellikleri ele alınarak ifade edilmelidir.

• 12-13 yaşlarından sonra dinin soyut kavramlarını anlama becerisine erişirler. Bu noktadan sonra kurban kesimlerine zorlama olmadan, kendileri de bu konuda istekliyse katılabilirler.

Çocuklar için hayvan cinsi önemli değildir, hepsi hayvandır ve bir hayvanın neden öldürüldüğünü onlara anlatmak zordur. Özellikle okul öncesi çocuklarda mantıklı çıkarımlar yapma becerisi gelişmemiştir. Kurban kesilmesi, çocuğun kendi ölüm kaygısını tetikleyecektir. Çocuklar çok ağır biçimde yetişkinleri yargılayabilirler ve başka hayvanlara ya da canlılara da zarar vereceğimizden korkabilirler.

Çocuklarda Kurban Bayramı sonrası artan uyku bozuklukları, korkular, güvensizlikler, gece alt ıslatmaları ve rüyalara giren kurban sahneleri meydana gelmesi olasıdır. Kurban etini yemek istemeyebilir, ağlayabilir. Böyle durumlarda çocuğu zorlamak doğru değildir ve uzman yardımı almakta fayda vardır.

Anaokulu ve ilkokul düzeyindeki çocuklardan kurbanın ve  bayramın maddi ve manevi tüm boyutlarını anlamalarını bekleyemeyiz. Ortaokul düzeyinden itibaren soyut düşünce gelişmeye başladığı için manevi boyutlarını anlamak daha kolay olacaktır. Genel olarak çocuklarımıza bayramın toplumsal faydalarından bahsetmek, sosyal anlamdaki önemi üzerinde durmak çok daha sağlıklı olacaktır.

Kurban Bayramını Çocuklarımızla Nasıl İdrak Etmeliyiz?

Çocukluklar için bayram anıları onları en çok etkileyen, en çok hatırlanan anılardandır. Onların bu güzel anıları yaşamalarına vesile olacak olan bizler çocukların niçin ve nasıl bayramı yaşamaları gerektiğini iyi bilmeliyiz.

• Toplumun bir parçası olduğunu hissetmeleri, sosyalleşmeleri için: Bayramda çocuklar daha çok insanla beraber olur, yeni ve farklı kişiler tanır, belki yeni arkadaşları olur, yapılan akraba ziyaretlerinde birlik ve beraberliği hissederek toplumun bir parçası olduğunu görür. Çocuğun sosyalleşmesinde, duygusal zekasının gelişmesi ve karakterinin şekillenmesinde bu yaşantılar önemli yer tutar. Bu sebeple bayramda kendi akrabalarımızı, tanıdıklarımızı ziyaret ettiğimiz gibi çocuğumuzun da ziyaret etmek istediği arkadaşlarının olup olmadığını sorup varsa ziyaret etmesi için ona eşlik edebiliriz.

• Yardımlaşma değerini kazanmaları için: Bayramdan önce çocukla beraber küçük hediyeler, ikramlıklar alarak bayram geldiğinde bunu misafirlere yine çocukla beraber dağıtmak, bayramda kesilen kurban etini durumu olmayanlara iletirken bunu çocukla beraber yapmak onlara yardımlaşma değerini kazandırmada etkili olacaktır.  

• İrade eğitimi için bir fırsat: Durumumuz el verdiğince çocuklarımıza bayramlıklar almaya çalışalım. Bayramlıklarını birkaç gün önceden alarak bayramın ilk gününe kadar giyilmeyeceğini onlara tembihleyelim ki hem sabretmeyi öğrensinler hem iradeleri gelişsin hem de bayram günü anılarında yer edecek bir heyecan içinde olsunlar. Bayramda küskünlerin barıştığını çocuklarımıza izah ederek; "Yavrucuğum biz anlaşamayıp küstüğümüz şu tanıdığımıza gidip barışacağız. Senin de küstüğün arkadaşın varsa barışmak için bayram güzel bir fırsattır." şeklinde bir açıklama yapabiliriz.

• Allah'a teslimiyeti idrak edebilmeleri için: 7 yaşından büyük çocuklara İsmail Peygamberin babasının sözünü yerine getirerek Allah'a teslimiyetini gösterdiği kıssayı çocuklarımıza anlatabiliriz. Verdiğimiz sözde durmanın ve Allah'a teslim olmanın bizi yaratan Allah'ı çok mutlu ettiğinden bahsederek örnekler verebiliriz.

• İleride bayramı yaşamayı ve yaşatmayı bizlerden öğrenecekleri için: Çocuklar söylediklerimize göre değil yaptıklarımıza göre şekillenirler. Çocuklarımıza bayramın heyecanını hissettirmek, onların bayramların bilincinde nesiller olmalarını sağlamak önce bizim bayramı heyecanla karşılayarak bayram bilincinde olmamızı gerektirir. Evde bayram havası estirmek bizim elimizdedir.

Bu vesileyle de tüm Müslüman kardeşlerimizin ve sizlerin mübarek Kurban Bayramı’nı yürekten tebrik ediyor; bu bayramın, sağlık, barış, mutluluk ve huzurun yeryüzünün her yerine hâkim olduğu bir dünyanın inşasına vesile olmasını Cenab-ı Allah’tan niyaz ediyoruz. 

Hayırlı bayramlar.

Selam ve Dua ile.

Özel İstanbul Mahir Okulları Rehberlik Birimi